İstihbarat ve Kripto Para İlişkisi
İstihbarat ve Kripto Para İlişkisi
M.Tuncay GENÇOĞLU
Geçtiğimiz haftalarda; kripto varlıklar ile ilgili Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası yönetmeliğinde bir değişiklik yapılarak Resmi Gazete’de yayınlandı. Uzun bir süredir gündemde olan kripto varlıklardan en çok ilgi çekeni ise kripto para kavramıdır. Bu süreci daha iyi anlayabilmek için öncelikle ‘Kripto para nedir?’ sorusuna kısaca değinmekte fayda vardır. Şöyleki, “Blockchain denilen ve kabaca ‘kripto para cüzdanı’ olarak tanımlanan bir sistem söz konusudur. Bu sistem üzerinden sanal paralar oluşturulup, üreteni de sahibi de belli olmayan bu emtia, kripto para olarak kabul ediliyor.
Dijital verinin kopyalanmasına değil dağıtılmasına izin veren, blok zinciri olarak kabul edilen blockchain, veri kayıtlarını dağınık olarak milyonlarca farklı ağ üzerinde tutar ve böylece bilgilerin hacklenmesi gibi bir ihtimal de ortadan kalkmış olur.
Önümüzdeki 50 yıl içinde her işlemi bu ağ sistemi üzerinden yapmanın mümkün olabileceğini ifade eden uzmanlara göre; tüm kamu hizmetleri, nikâh işlemleri ve hatta seçimlerde oy kullanma dahi bu sistem üzerinden yapılabilecek.
Sürekli olarak reklam edilen ve ‘siz de yapabilirsiniz’, ‘kripto madenciliğinden binlerce dolar kazanmaya hazır mısınız?’ gibi cümleler sizi aldatmasın. Çünkü teoride böyle lanse edilse de pratik pek öyle olmadığını söylemek gerekir. Bilgisayarı, interneti ve biraz da zekâsı olan herkes yapabilir gibi bir algı oluşturuluyor ancak bu doğru değil. Şöyleki;
Belli soruları çözdükçe ilerliyor ve veri madenciliği denilen sistemi işleterek bir sanal para kazanıyorsunuz. Bunun için çok güçlü bilgisayarlar, hızlı bir internet ve gerçekten de bu alanda yetişmiş beyinler lazım. Tüm bunlar kripto para dünyasının sıradan insanlar için yapılmadığı gerçeğine bizi götürür.
Biraz daha açacak olursak; Donald Trump’ın ilk seçildiği dönem olan 2016’da manipülasyon haberleri ve bu sürece dair resmi raporlar halen hatırlıyoruz. Bu rapora göre; Rusya’nın askeri istihbarat teşkilatı GRU(Rusya Genelkurmayına bağlı bir askeri istihbarat teşkilatı olan Rusya Baş İstihbarat Dairesi)’da çalışan 15 kişi Bitcoin madenciliği yaparak sanal para kazanmış, ABD seçimlerinin manipülasyonuna dair eylemlerin finansmanı bu şekilde sağlamıştı. Batı, Rusya’da bu işlerin çok farklı imkânlarla yapıldığı iddiasını ortaya attı ve eski bir nükleer santralde Bitcoin madenciliği yapıldığını, buradan elde edilen gelirle farklı işlerin fonlandığını öne sürdü.
Bizler bu işin arka planını öğrenemeden bu defa yine ABD’den bambaşka bir olay patladı. Kongre binasının basılmasına ilişkin yürütülen soruşturmada FBI bazı kritik bilgilere ulaştı. Buna göre eylemcilere 500 bin doların üzerinde sanal para gönderilmiş ve kaos ortamı yine Bitcoin üzerinden finanse edilmişti. Tabii göstericilere bu parayı gönderen kişinin Paris’teki otel odasında yüksek doz uyuşturucu alarak öldüğünüde hemen belirtelim. Bu kişi gerçekten yüksek dozdan mı öldü, başka bir şekilde mi öldürüldü şu an bize karanlık.
Bu noktada akıllara gelen en temel soru bütün işi ‘gizlilik’ üzerine kurulu istihbarat örgütlerinin bu sürecin neresinde olduğu.
Öncelikle tekrardan ifade edeyim ki; kripto paraların sahibi olmadığından izi sürülemez. Kullandığımız basılı paraların mutlaka bir şekilde izi sürülebilir. Ama kripto para ile bu izin sürülebilmesi ihtimali de ortadan kalkmış oluyor.
İstihbarat örgütleri için blockchain ağının muhteşem bazı özellikleri vardır. Birincisi elbette ki gizlilik, Parayı üreten de gönderen de ortada yok. Ya da içeride bir köstebek olması, sizin operasyonlar için harcadığınız paraları ifşa etmesi gibi bir skandal ihtimali de yok. Bu istihbarat birimleri için oldukça önemli.
Ülkelerin istihbarat örgütlerinin bütçeleri olur. Bunlar ‘örtülü ödenek’ olarak kabul edilir. Ama bazen istihbarat kuruluşları da finansman sorunu yaşar. İşte bu sistemin diğer avantajı burada ortaya çıkıyor. Kripto para madenciliği için çok güçlü donanım, iyi bir bütçe ve zekâ gerektiğinden bahsetmiştik. Bu üçü de istihbarat örgütlerinde var. Yani bir istihbarat örgütü kripto para madenciliği ile çok büyük paralar kazanabilir, bu paralar ile operasyonlarını finansman edebilir.
İşin bir diğer boyutu kripto paraların getirdiği kolaylıklar. Bilindiği üzere; istihbarat menşeli her operasyonun bir mali boyutu da olur. İstihbarat örgütleri, hedef ülkede yapacakları operasyonları finanse etmek için yüklü miktarda paraları çok farklı yollarla ülkeye sokmak zorundadırlar. Kimi zaman gemide kimi zaman bir TIR’ın zulasında ya da bambaşka yerlerde. Ancak bunların hepsi risk demektir ve operasyon başlamadan bitebilir.
Bugün ise kripto para kullanarak bu kadar zorlu bir engeli çok basit bir şekilde geçmek mümkün. Çünkü mevcut kripto para trafiği bankacılık ağının dışına cereyan ediyor. Bu sistem, bankaların çok sıkı denetlendiği ülkelerde avantaj sağlarken aynı zamanda bankacılık sisteminin neredeyse hiç olmadığı ülkelerde bir şekilde karşı tarafa para transferini sağlıyor.
Bu ise, illegal işlerle kripto para arasındaki ilişkiyi de gün yüzüne çıkarıyor. Fidye yazılımı saldırganlarının, Türk gemicileri rehin alan deniz korsanlarının kripto para üzerinden ödeme isteği, illegalitenin olduğu her yerde kripto paranın olacağının en bariz göstergesidir.
Bütün bunlara karşı Türkiye’ni elbette bazı adımları atması gerekliydi. İşte geçen haftalarda yayınlanan Merkez bankası yönetmeliğinde yapılan değişiklik bunların ilkiydi. Bu kadarla yetinilmeli mi? Hayır! Peki daha neler yapabiliriz?
Kripto madenciliği milli güvenlik unsurlarının radarında olmalıdır. Yoksa karşı tarafın istihbarat operasyonlarına açık bir ülke haline gelebilir ve bu tür operasyonların kripto paralarla kolayca finanse edilmesi ile karşı karşıya kalabiliriz. Bu süreç bir ‘istihbarata karşı koyma’ faaliyeti olarak düşünülmeli ve karşı planlar buna göre yapılmalıdır.
İşin bir diğer boyutu ise; Maliye Bakanlığı ve MASAK’ın yapması gerekenlerdir. Kripto para işlemlerinin hacimleri ve mümkün olan diğer bütün hareketler izlenerek herkesin çok kolay bir şekilde işlem yapabileceği bir ortama müsaade edilmemelidir. Son değişiklik kısmen bunu da sağlamaktadır. Ülkemizde patlak veren THODEX olayı da bu konuya daha fazla önem verip gerekli tedbirlerin alınması hususunu destekler mahiyettedir.
Tabi bu işler yapılırken birileri, bazı art niyetli aklı evveller, atılacak adımların demokrasiyle bağdaşmadığını ileri süreceklerdir. Sakın bu gibi bir durum kimsenin aklına gelmesin çünkü bağımsız ülkeler kendi sınırları içindeki finansal faaliyetleri kontrol etmek, gerekli gördüğünde vergilendirme hakkına sahiptir.
Kripto para meselesi her alanda büyük bir dalga şeklinde çok güçlü olarak kendini gösterecektir. Bu dalgaya ne kadar hazır olursak etkisi de o kadar küçük hissedilecektir. Bu nedenle kurumlarımızın tam bir koordinasyon içinde bu alana kanalize olması milli varlığımız ve güvenliğimiz için oldukça hayatidir. Karar alıcılarımıza ve bürokrasimize saygı ile arz olunur.
M.Tuncay GENÇOĞLU
Doç. Dr.
Fırat Üniversitesi
