Kişisel Veriler ve Yeni Bir Dönem…
Kişisel Veriler ve Yeni Bir Dönem…
Mehmet Ali İnceefe / ACCERT A.Ş. YK Üyesi
6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu 7.Nisan.2016 tarihinde yayımlandı ve 2 yıllık geçiş döneminden sonra yürürlüğe girdi. Ülkemizde bu konuda yeni bir dönem başladı.
Aslında yeni dönem gecikmeli olarak başladı. 1981 yılında “Kişisel Verilerin Otomatik İşleme Tabi Tutulması Karşısında Bireylerin Korunması Sözleşmesi”ne ilk imza atan ülkelerden biri olmamıza rağmen, bunun gereklerini yerine getirmemiz 35 yıl sürdü.
Elbette iletişim ve bilişim alanındaki gelişmeler, yaşamımızın yanı sıra yasalara ve mevzuata da bir biçimde yansıdı. Yani bir e-imza yasası, TCK’ya bilişim suçları ile eklentilerin yapılması, kayıtlı elektronik postanın günlük işlemlerin içerisinde yer alması gibi mevzuat değişiklikleri bu yansımanın birkaç örneğidir.
Ne var ki, genel kapsamda bireylerin özel yaşamlarının mahremiyeti hep tartışmalarının odağında yer almasına rağmen, kişisel veriler uzunca bir süre yapısal olarak mevzuatta yerini alamadı.
Diğer yanda AB 1981’den 1995’e kadar kişisel verilerin korunması ile ilgili bir sürü düzenlemeleri hayata geçirdi. 95/46/EC Veri Koruma Direktifi ulusal mevzuatlara uyarlandı. İlgili tüm yasa ve düzenlemeler elden geçirildi ve gerekli kurumlar ya oluşturuldu ya da yeniden şekillendirildi. Bu alanda çok ciddi bir deneyim oluştu…
Özellikle mobil iletişim alanındaki gelişmeler, akıllı telefonların tüm dünyayı etkisi altına alması, internet teknoloji ve hizmetlerinin gelişmesi toplumları ve bireyleri, daha önce hiç öngörülmediği kadar etkiledi. İş yapış biçimlerimiz değişti. Yaşam biçimimiz değişti.
Google, Facebook, Twitter, Instagram türü sosyal medya uygulamaları ise sadece bireysel bağlantıları değil ticareti ve ticari değerleri altüst etti. Dünyanın en büyük şirketlerinin sıralaması ve boyutları değişti. Neredeyse fiziki hiçbir üretim yapmayan bu şirketlerin gelirleri petrol şirketlerinin, araba üreticilerinin gelirlerinin katbekat üzerine çıktı.
Uluslararası dengeler değişmeye başladı; dünün yoksul Çin’i bugün başta bilişim ve iletişim olmak üzere her alanda “oyun değiştiren” bir ülkeye dönüştü. Huawei, AliBaba, Tencent Amerikan şirketleri ile başa baş mücadele etmeye başladı. Hatta belli alanlarda, belli pazarlarda öne geçmeye bile başladılar.
İşte tam burada, dijital çağın altını, petrolü sayılan “veri” bazı bireysel ve ulusal sıkıntıları da beraberinde getirdi; “akıllı telefonlar” sahip oldukları iletişim yeteneklerinin yanı sıra, kamera, GPS ve benzeri özellikleriyle başlangıçta yarattıkları keyifli hizmetleri zamanla kişilerin özel yaşantılarına doğru uzatmaya hatta taciz boyutuna çıkartmaya başladılar. Kişilerin iradeleri (hatta bilgileri) dışında izlenmesi, gözlenmesi ve tüm bilgilerinin toplanması gerek kişisel gerekse de hükümetler bazında ciddi kaygıları da gündeme getirmeye başladı.
İşte bu gelişmeler, özellikle kişisel yaşam ve haklar konusunda yeterince hassas olan AB’yi hızlı bir biçimde değerlendirmeye ve konumlanmaya zorladı.
AB, bir yandan ‘tek pazar ülküsünü’ hayata geçirmeye çalışırken, diğer yandan da bireylerin özel yaşam ve mahremiyetini azami koruma ve güvence altına almaya yönelik düzenleme ve tedbirleri artırdı.
ABD’li şirketlerin kendi dayattıkları koşullarla sağladıkları “bedava” hizmetlerin karşılığında “fütursuzca” topladıkları ve işlemeye başladıkları her türlü kişisel verilerin uygunsuz sonuçlarının ortaya çıkması ve artmaya başlaması AB’nin, kişisel veriler konusundaki hassasiyetini ve tepkilerini de artırdı.
Sonuçta, ABD’nin 2001 olayları ardından gündeme getirdiği ‘uzun kol’ yasasına benzer biçimde, AB’de yerleşik kişilerin verilerinin AB dışında bile işlenmesine müdahale etme hak ve yetkisini sağlayacak bir yasal düzenleme yoluna gittiler; Avrupa Veri Koruma Tüzüğü (GDPR).
GDPR 2018 yılında en çok konuşulan konular listesinde ilk sıraya oturdu. İlk şikâyet Google aleyhine yapıldı ve 50 milyon avro ceza kesildi.
İşte ülkemizde kişisel veriler konusunda yepyeni bir dönem başlatan 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu da GDPR ile eşzamanlı olarak yürürlüğe ve yaşamımıza girdi…
