DİJİTAL HAK VE SORUMLULUKLARIMIZ NELERDİR?

DİJİTAL HAK VE SORUMLULUKLARIMIZ NELERDİR?

Hızla ilerleyen bilgi ve iletişim teknolojileri, bireyleri yoğun bir şekilde internet ve sosyal medya mecralarını kullanmaya sevk ediyor. Çevrimiçi ortamda arama, paylaşım, alışveriş, mesaj başta olmak üzere 1 dakikada milyonlarca işlem yapılıyor. Bu durum, oldukça fazla işlemin yapıldığı bu platformları kullanan internet kullanıcılarının, bu ortamlarda ne tür hak ve sorumlulukları olduklarını daha da önemli hale getiriyor.

Dijital hak, bireylerin dijital medyada bilgisayar ve diğer elektronik cihazlar yoluyla bilgiye erişmesini, içerik oluşturmasını ve oluşturduğu içeriği yayımlama özgürlüğünü ifade ediyor.

Günümüzde yalan ve asılsız haberler, internet dünyası için en büyük sorunlardan biri. İnternet kullanıcıların bu tür haberleri doğruluğuna bakmadan bilinçsiz ve sorumsuz bir şekilde paylaşması olayın boyutunu daha da büyütüyor. Yalan haberlerin sonuçları bazen insan hayatına bile mal olabiliyor, toplumsal huzursuzluklara neden olabiliyor. Bazen bilinçli olarak yalan haberler yayına sokularak insanların algılarıyla oynanabiliyor ve gündem değiştirilebiliyor. Bunun bir parçası olmamak için haberin doğruluğunu iyi araştırmak gerekiyor.

İnternette yaptığımız bütün iş ve işlemlerle, bu ortamlarda dijital ayak izleri bırakıyoruz. Çok önemli veriler içeren bilgiler paylaşıyoruz. Bir içerik paylaşmak, bir paylaşıma yorum yapmak, bir videoyu yayınlamak gibi. Bütün bunları yaparken haklarımızın ve sorumluluklarımızın ne olduğunu, bunların ne kadar farkında olduğumuzu da bilmemiz gerekiyor.

İnternet ortamında, kullanıcıların bilmesi gereken bazı haklar şu şekilde sıralanabilir:

• Özel hayatın gizliliğinin korunması hakkı
• Kişilik haklarının ihlal edilmemesi hakkı
• Kişisel verilerin korunması hakkı
• İnternette düşüncenin ifade edilmesi hakkı
• İnternet yoluyla yönetime katılma hakkı
• İnternet üzerinden şikâyet hakkı
• İnternette lekelenmeme hakkı

Özel Hayatın Gizliliğinin Korunması Hakkı: Özel hayatın gizliliğinin korunması hakkı, bireyin özelinde kalması gereken ve özel hayatına dair olan, gizli kalması ve korunması gereken önemli bir haktır. İnterneti başkalarına zarar vermek amacıyla kullanan kötü niyetli kişiler, diğer bireyin haberi olmadan özel hayatı ile ilgili bilgileri bu internet ortamlarında paylaşabilmektedirler. Bu durum sonucunda kişilerin itibarı zedelenmekte, hayatlarında onarılamayacak tahribatlara yol açmaktadır. Zararları en aza indirmek adına kişi, böyle bir durumda başvurması gereken mercileri ve takip etmesi gereken süreci çok iyi bilmelidir ki hakkını arayabilsin, bu suçu işleyenlere karşı gerekenleri yapabilsin.

Özel hayatın gizliliğinin ihlali bir anlamda kişilik hakkı ihlalidir. Her iki durumda da haklarımızı bilmemiz ve aramamız gerekiyor. Bu kapsamda; internet ortamında özel hayatının gizliliği ihlal edilen kişi 5651 sayılı kanunun 9/A maddesine göre kişiler hakkını arayabilir. Kişi özel hayatının gizliliğini ihlal eden internet sitesinden bu içeriklerin çıkarılmasını talep edebileceği gibi aynı zamanda de siteye erişimin engellenmesini talep edebilir. Ayrıca bu durumla ilgili olarak bu ihlali yapanlar hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunabilir. Aynı şekilde kişilik hakkı ilan edilenler de aynı kanunun 9. maddesine göre hakkını arayabileceği gibi, bu ihlali yapanlar hakkında savcılıklara suç duyurusunda bulunabilirler.

Kişisel Verilerin Korunması Hakkı: Kişisel veri, kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye yani bireye ilişkin her türlü veriyi ifade etmektedir. İnternette bırakılan izlerden hareketle anlık olarak belki de milyonlarca kişinin verisi şahıslar tarafından veya kullanılan internet platformları tarafından işlenmektedir. Zaten biz internet kullanıcıları, internette herhangi bir platforma üye olurken o platformun bize sunduğu sözleşmeyi kabul ederek üye oluyoruz. Çoğumuz bu üyeliklerde karşı tarafa hangi hakları verdiğimizi, sözleşmeleri okumadığımız için tam olarak bilmiyoruz. Ne yazık ki üye olmak için önümüze konulan sözleşmelerin uzunluğu çoğumuzu kabul et ve kullan gibi yanlış bir yola itiyor.

Ülke olarak 2016 yılında mevzuatımıza giren 6698 sayılı kişisel verilerin korunması kanunu ile kişisel verilerimiz bir anlamda kanuni olarak koruma altına alınmış bulunuyor. Her ne kadar yurt içinde işlenen kişisel verilerin işlenmesi noktasında kurallar belirlenmiş olsa da kendi ellerimizle verdiğimiz ve yurt dışında depolanan ve işlenen kişisel verilerin üyelik yaparken kabul ettiğimiz sözleşmeler kapsamında işlendiğini unutmamak gerekiyor.

Düşüncenin İfade Edilmesi Hakkı: İnternetin en önemli özelliklerinde birisi de düşüncelerin özgürce ifade edilebilmesi ve paylaşılabilmesidir. Fakat bunu yaparken düşüncenin şiddete, nefrete ve suça teşvik edici olmaması gerekir. Düşünceyi ifade ederken, başkalarının haklarının ciddi anlamda zarar gördüğü durumlarda hakkı ihlal edilen kişilerin haklarını koruma amaçlı olarak, ifade özgürlüğünde bazı özel sınırlandırmaya gidilebilmekte olduğunun bilinmesi gerekir. Gerek gerçek hayatta gerekse internet ortamında düşünceyi ifade etme hakkı, başkalarının haklarını ihlal edecek ve zedeleyecek boyutta olmamalıdır. İnternet kullanıcıları; haklarının, bir başkasının hakkının ihlal edildiği noktaya vardığında bittiğini bilmesi gerekir. Böyle bir durumda yapılan hak olmaktan çıkar ve suç haline dönüşür.

İnternet Yoluyla Yönetime Katılma Hakkı: İnternet üzerinden yönetime katılma, kişiye sunulan hizmetlerin usulüne uygun bir şekilde kullanılmasıyla ilgili bir haktır. E-Devlet üzerinden bu hak özgür bir şekilde kullanılabiliyor. İlgili kurumların yanlış uygulamaları CİMER yoluyla şikâyet edebileceği gibi istek ve öneriler de bu yolla ilgili kurumlara iletilebilmektedir. Bir anlamda bu hakkımızı kullanarak başka haklarımızın ihlal edilmesine ve olası mağduriyetlere de engel oluyoruz.

İnternet Üzerinden Şikâyette Bulunma Hakkı: İnternette milyonlarca internet sitesi bulunmakta ve her sitenin içerikleri farklıdır ve bu içerikler bazen zarar verici boyutlara ulaşabilmektedir. Örneğin; çocukları cinsel olarak istismar eden, kişileri intihara yönlendiren, sağlık için tehlikeli madde teminine imkân sağlayan, uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanımını teşvik edip kolaylaştıran, zararlı yazılım içeren internet siteleri, pornografik siteler bunlardan birkaçını oluşturmaktadır. Bu tür sitelerin ilgili birimlere şikâyet edilmesi bir hak olduğu gibi aynı zamanda da bir sorumluluktur.

İnternette Lekelenmeme Hakkı: İnternet ortamları, diğer bireylere iftira atmayı ve ithamlarda bulunmayı oldukça kolaylaştırmıştır. Günümüzde internet ve sosyal medyada, farklı isimler ardına saklanıp başkalarının itibarını lekeleyen kötü niyetli kişilerin varlığı unutulmamalıdır. Bireylerin masumiyet karinesini göz ardı edilerek, haksız ve mesnetsiz bir şekilde kişilerin itibarları lekelenebilmektedir. Kişilerin somut olmayan dayanaksız ihbar ve ithamlarla suçluymuş gibi gösterilmesi kabul edilemez bir durumdur.

Birey olarak bizlere düşen en önemli sorumluluk, internetteki bu tür haber ve ithamları doğruluk filtresinden geçirmeden kabul etmemek ve hakkında haber çıkan, itham edilen kişiye karşı ön yargılı davranmamaktır. Bir anlamda dijital empati yapmaktır.

Dijital haklarınızı arayabileceğiniz bazı linkler:

Özel hayatın gizliliğinin korunması - https://www.ihbarweb.org.tr/ohg/

Zararlı İnternet Sitelerini Bildirme - https://www.ihbarweb.org.tr

Kişisel verilerin korunması - https://www.kvkk.gov.tr/

Cumhurbaşkanlığı İletişim merkezi - https://www.cimer.gov.tr/

E-Devlet Kapısı - https://www.turkiye.gov.tr/

Erişim Sağlayıcılar Birliği - https://www.esb.org.tr/

Güvenli internet Hizmet - https://www.guvenlinet.org.tr/

Diğer - https://internet.btk.gov.tr/

https://www.guvenliweb.org.tr/haber-detay/dijital-hak-ve-sorumluluklarimiz-nelerdir