Yapay Zekâ, Düzenlemeler ve Gelecek
Yapay Zekâ, Düzenlemeler ve Gelecek
Mehmet Ali İnceefe
Dünya Kovid-19 salgınını ve travmasını henüz atlatmış değil ancak yaşam da devam ediyor. Okulların açılması, fabrikaların üretmesi ve insanların günlük işlerine -kısıtlı ve denetimli de olsa- geri dönmeleri gerekiyor.
İşte böyle bir ortamda Dijital Dönüşüm Ofisi “Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi 2021-2025” belgesini yayınladı. Görünen o ki, DDO tarafından da uzun bir hazırlık döneminin ardından kapsamlı bir belge hazırlanmıştır.
Bu konudaki iyi örneklerden biri Nisan.2018’de yayınlanan İngiliz Yapay Zekâ Strateji Belgesi’dir (Endüstriyel Strateji / Yapay Zekâ Sektör Anlaşması). Bu belgenin önsözünde “Stratejik ve odaklanmış olmalıyız: teknolojilerin artan yakınsamasını algılamak ve küresel olarak rekabet edebileceğimiz alanlara odaklanmak.” ifadesi gerçekten yaklaşımı ve yapılacakları çok güzel özetlemektedir. Öncelikle; “YZ Sektör Anlaşmasının amacı, ekonomiyi ve toplumu AI'nın beraberinde getirdiği dönüşümlere hazırlamaktır.”
Ayrıca, AB tarafından bu konuda hazırlanan bilgi portalında da “İlgili bakanlıkların İş, Enerji ve Sanayi Stratejisi Dairesi ve Dijital, Kültür, Medya ve Spor Dairesi tarafından geliştirilen özel bir web portalı, ilerlemenin bir güncellemesini sunmaktadır. Bu bakanlıklar tarafından, “YZ Sektör Anlaşması”nda belirtilen uygulama çabalarını koordine etmekten sorumlu bir Yapay Zekâ Ofisi geliştirildi.” ifadeleri ile İngiltere’deki yapay zeka stratejileri ile ilgili süreç kısa ve öz olarak anlatılmıştır.
Nitekim İngiliz hükümeti tarafından hazırlanmış olan YZ sitesi incelendiğinde hem süreçler hem yapılanlar hem de ilgili taraflar ve düzenlemeler hakkında çok kapsamlı bilgilere ulaşılmaktadır.
İngiliz hükümeti tarafından hazırlanan strateji belgesinden yararlanarak, önce UYZS belgesi üzerine kısa bir değerlendirme yapalım. İngiliz YZ strateji belgesi 21 sayfa iken TYZS 104 sayfalık belgedir. Belgede hazırlık dönemi ve yapay zekâ üzerine ayrıntılı bilgiler verilmiş. Strateji belgesinin tanıtımı niteliğindeki bu ayrıntıların belgenin kendisinde yer alması pek de gerekli görünmüyor. Bu bilgilere ilgili internet sitesinde yer verilmesi, UYZS belgesinin daha öz bir belge olmasını sağlardı. Bu haliyle UYZS belgesi daha ziyade kapsamlı bir yapay zekâ raporuna dönüşmüş…
UYZS belgesinde YZ ile ilgili kurumlar ve koordinasyondan da bahsedilmiş. Görünen o ki, Türkiye’de bir hayli kurum YZ ile ilgileniyor ve bu konuda idari yapılar da kurmuşlar. Bazı belediyelerin bile bu konuda girişimleri varken, raporda da yer verildiği gibi YZ alanındaki gelişmelerin en fazla etkileyeceği alanlardan birisi olan kişisel verilerin korunması konusunda doğrudan bir girişim, koordinasyon veya eylem yer almamaktadır. Bu konuda yer alan tek “tedbir”; “T.5. YZ alanı bağlamında kişisel verilerin korunması ve veri yönetişimi konusundaki mevzuatın uygulanmasına yönelik farkındalık düzeyi artırılacaktır.” olarak yer almaktadır.
Yine İngiltere’den örneklersek, kişisel veriler ve YZ alanında ICO ve Alan Turing Enstitüsü (Project ExplAIn) “kuruluşlara yapay zekâ (AI) kararlarını etkilenen bireylere açıklama konusunda yardımcı olacak pratik rehberlik oluşturmak” yönelik bir iş birliği için görevlendirilmişlerdir. Kişisel verilerin korunması konusu, özellikle YZ kullanımı ile daha sıkıntılı bir alana dönüşecektir. Nitekim 2018 yılında AB üyesi ülkelerce imzalan “Yapay Zekâ Konusunda İş birliği Deklarasyonu”nda YZ alanındaki çalışmaların desteklenmesine yönelik olarak “mahremiyet ve kişisel verilerin korunması da dahil olmak üzere AB temel hak ve değerlerinin yanı sıra şeffaflık ve hesap verebilirlik gibi ilkeleri temel alan yeterli bir yasal ve etik çerçeve sağlanması” konusu da özellikle vurgulanmıştır.
Günün sonunda “başlamak başarmanın yarısıdır” ülküsü ile DDO tarafından yayınlanan UYZS belgesinin hazırlanması ve yayınlanmasının çok önemli bir gelişme olduğunu da özellikle vurgulamak gerekir. Yapılacak çalışmalar ile ulusal ve küresel gelişmeler ışığında gerekli güncellemelerin yapılması görece kolay bir süreç olacaktır. Umarım etkisini ve faydasını hep birlikte görürüz.
Salgın, yine en önemli konu olmayı sürdürürken, toplumumuza ve dünyaya sağlıklı günler dileklerimizi yineleyelim…
Mehmet Ali İnceefe
Editör
